Những hiểu lầm về nhựa và tác động của nhựa đến môi trường

Nhựa đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, xuất hiện trong hầu hết các sản phẩm từ bao bì, đồ gia dụng đến thiết bị y tế. Tuy nhiên, xung quanh vật liệu này tồn tại nhiều hiểu lầm có thể gây cản trở cho nỗ lực bảo vệ môi trường. Việc nhận thức đúng về nhựa là quan trọng để chúng ta có thể sử dụng và quản lý nó một cách hiệu quả. BlueSky Việt Nam sẽ nêu nên một số hiểu lầm phổ biến về nhựa và những tác động của rác thải nhựa đến môi trường.

Nhựa Sinh Học Luôn Thân Thiện Với Môi Trường

Nhiều người tin rằng nhựa sinh học là giải pháp hoàn hảo cho vấn đề ô nhiễm nhựa, cho rằng chúng hoàn toàn an toàn và phân hủy tự nhiên. Tuy nhiên, thực tế phức tạp hơn nhiều. Theo báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc, chỉ khoảng 55% các loại nhựa sinh học trên thị trường hiện nay có khả năng phân hủy hoàn toàn trong điều kiện tự nhiên.

Hơn nữa, quá trình sản xuất nhựa sinh học không hoàn toàn “xanh” như nhiều người nghĩ. Việc sản xuất này vẫn tiêu tốn năng lượng và phát thải khí CO₂ đáng kể. Trung bình, sản xuất một tấn nhựa sinh học thải ra khoảng 2,7 tấn CO₂, chỉ giảm nhẹ so với 3,1 tấn CO₂ từ nhựa truyền thống làm từ nhiên liệu hóa thạch. Ngoài ra, việc sử dụng nguyên liệu sinh học như ngô, mía đường để sản xuất nhựa có thể cạnh tranh với nguồn cung cấp lương thực và tác động đến hệ sinh thái nếu không được quản lý bền vững.

Vì vậy, mặc dù nhựa sinh học có tiềm năng giảm thiểu tác động môi trường, nhưng chúng cần được sản xuất, sử dụng và xử lý đúng cách để thực sự thân thiện với môi trường.

Nhựa Gây Ô Nhiễm Hơn Giấy Và Thủy Tinh

Có quan điểm cho rằng nhựa là vật liệu gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng hơn so với giấy và thủy tinh. Tuy nhiên, khi xem xét toàn bộ vòng đời sản phẩm, từ sản xuất, vận chuyển đến tái chế, bức tranh trở nên phức tạp hơn.

Quá trình sản xuất 1 kg nhựa phát thải khoảng 6 kg CO₂, trong khi sản xuất 1 kg thủy tinh có thể thải ra đến 25 kg CO₂. Sản xuất giấy cũng tiêu tốn lượng nước lớn, khoảng hơn 100 lít nước cho mỗi kg giấy, so với chỉ khoảng 1 lít nước cho 1 kg nhựa. Viện Đổi mới Công nghiệp Tài nguyên và Môi trường (IERI) cho biết, sản xuất giấy đòi hỏi lượng gỗ lớn, góp phần vào nạn phá rừng và suy giảm đa dạng sinh học.

Ngoài ra, nhựa nhẹ hơn nhiều so với thủy tinh và kim loại, giúp giảm lượng nhiên liệu cần thiết cho vận chuyển. Nghiên cứu của Plastic Pollution Coalition cho thấy, sử dụng nhựa trong bao bì có thể giảm tới 80% trọng lượng, từ đó giảm đáng kể phát thải CO₂ trong quá trình vận chuyển. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), thay thế thủy tinh bằng nhựa có thể giảm phát thải CO₂ liên quan đến vận chuyển lên đến 40%.

Trong quá trình tái chế, mặc dù nhựa có tỷ lệ tái chế thấp hơn, nhưng tái chế thủy tinh và giấy cũng đòi hỏi nhiều năng lượng. Nếu được quản lý và xử lý đúng cách, nhựa có thể là lựa chọn hiệu quả và bền vững trong nhiều ứng dụng.

Sử Dụng Nhựa Đồng Nghĩa Với Gây Hại Cho Môi Trường

Quan điểm này không hoàn toàn chính xác. Nhựa có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tiết kiệm tài nguyên và giảm tác động môi trường nếu được sử dụng và quản lý hợp lý.

Nhựa có đặc tính nhẹ, bền, và linh hoạt, giúp giảm lượng nguyên liệu cần thiết và tăng hiệu suất trong nhiều ứng dụng. Theo Liên minh Nhựa Châu Âu, sử dụng nhựa có thể giảm tới 50% trọng lượng bao bì, giảm đến 61% phát thải CO₂ trong quá trình vận chuyển so với bao bì truyền thống. Việc sản xuất bao bì nhựa cũng tiêu tốn ít năng lượng và nước hơn so với bao bì thủy tinh hoặc kim loại.

Trong các ngành công nghiệp như xây dựng, giao thông và điện tử, nhựa đóng góp vào việc tăng tuổi thọ sản phẩm, giảm nhu cầu bảo trì và thay thế, từ đó tiết kiệm tài nguyên và giảm lãng phí. Các loại nhựa kỹ thuật có khả năng chịu nhiệt, chống ăn mòn và không bị oxy hóa, giúp bảo vệ thiết bị và hạ tầng khỏi hư hỏng.

Tuy nhiên, những lợi ích này chỉ thực sự phát huy khi nhựa được quản lý đúng cách sau khi sử dụng. Việc tái chế và xử lý rác thải nhựa là yếu tố then chốt để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Nhựa không phải là “kẻ thù” của môi trường nếu chúng ta hiểu rõ và quản lý chúng một cách hiệu quả. Thay vì đánh đồng tất cả các loại nhựa, chúng ta nên tập trung vào việc sử dụng đúng mục đích, giảm thiểu nhựa dùng một lần, thúc đẩy tái sử dụng và tái chế.

Giáo dục cộng đồng về các loại nhựa, khả năng tái chế và tác động môi trường của chúng là cần thiết. Chính phủ và doanh nghiệp cần hợp tác để cải thiện hệ thống thu gom và tái chế rác thải nhựa, đồng thời phát triển các vật liệu thay thế bền vững.

Cuối cùng, mỗi cá nhân đều có thể góp phần bằng cách thay đổi thói quen tiêu dùng, lựa chọn sản phẩm thân thiện với môi trường và tham gia vào các chương trình tái chế. Chỉ khi chúng ta hành động có trách nhiệm, nhựa mới thực sự trở thành một vật liệu hữu ích mà không gây hại đến hành tinh của chúng ta.