Tín Chỉ Carbon: Giải pháp Kinh tế và Môi trường

Hiện nay, thị trường mua bán tín chỉ carbon đã hoạt động được một thời gian, chủ yếu đến từ lĩnh vực lâm nghiệp. Việt Nam ước tính có thể bán ra 57 triệu tín chỉ carbon cho các tổ chức quốc tế và thu về hàng trăm triệu USD. Tuy nhiên, thuật ngữ này vẫn còn khá mới lạ đối với nhiều người. Vậy Tín chỉ Carbon là gì?

I. Tín chỉ Carbon

1, Định nghĩa về Tín chỉ Carbon

Tín chỉ carbon là một công cụ quan trọng trong việc quản lý và giảm thiểu phát thải khí nhà kính, nhằm mục tiêu chính là chống lại biến đổi khí hậu. Về cơ bản, tín chỉ carbon đại diện cho một tấn carbon dioxide (CO₂) hoặc khí nhà kính tương đương đã được giảm thiểu hoặc loại bỏ khỏi bầu khí quyển. Được phát hành theo các hệ thống thương mại phát thải, tín chỉ carbon có thể được mua, bán hoặc trao đổi giữa các tổ chức, doanh nghiệp và quốc gia.

Sự ra đời của tín chỉ carbon có thể truy ngược về các thỏa thuận quốc tế nhằm kiểm soát lượng phát thải khí nhà kính. Đặc biệt, Nghị định thư Kyoto (1997) và Thỏa thuận Paris (2015) đã tạo ra nền tảng cho việc giao dịch tín chỉ carbon. Nghị định thư Kyoto đặt ra các mục tiêu giảm phát thải cho các quốc gia phát triển, trong khi Thỏa thuận Paris đã mở rộng cam kết này cho tất cả các quốc gia, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì mức phát thải toàn cầu ở mức dưới 2°C so với mức tiền công nghiệp.

 

2, Vai trò của Tín chỉ Carbon trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu

Tín chỉ carbon không chỉ là một công cụ tài chính mà còn là một phần của chiến lược toàn cầu để giảm thiểu biến đổi khí hậu. Bằng cách đặt giá cho việc phát thải carbon, tín chỉ khuyến khích các doanh nghiệp và quốc gia thực hiện các biện pháp giảm phát thải. Những tổ chức, công ty không thể giảm phát thải đủ theo yêu cầu có thể mua tín chỉ từ các tổ chức khác đã giảm phát thải nhiều hơn mức yêu cầu.

Lợi ích của tín chỉ carbon là rất rõ ràng. Về mặt kinh tế, chúng giúp các doanh nghiệp tiếp cận các nguồn lực tài chính và thúc đẩy sự đổi mới công nghệ trong lĩnh vực giảm thiểu khí thải. Về mặt môi trường, chúng thúc đẩy việc đầu tư vào các dự án bảo vệ môi trường và công nghệ xanh. Xã hội cũng hưởng lợi từ việc tạo ra việc làm mới trong các lĩnh vực xanh và bền vững.

II. Cơ Chế Hoạt Động Của Tín Chỉ Carbon

1, Hệ thống giao dịch Tín chỉ Carbon

Hệ thống giao dịch tín chỉ carbon, hay còn gọi là hệ thống cap-and-trade, hoạt động theo cơ chế xác định giới hạn phát thải cho một nhóm doanh nghiệp hoặc quốc gia và cho phép họ giao dịch các tín chỉ carbon trong giới hạn này.

Cơ chế hoạt động của hệ thống này bắt đầu bằng việc chính phủ hoặc tổ chức quy định một mức giới hạn tổng thể về lượng khí nhà kính được phép phát thải. Các doanh nghiệp hoặc tổ chức phải nắm giữ một số tín chỉ carbon tương ứng với lượng khí thải của mình. Nếu một tổ chức giảm phát thải nhiều hơn so với giới hạn của mình, nó có thể bán tín chỉ dư thừa cho các tổ chức khác không thể giảm phát thải đủ.

Các hệ thống giao dịch tín chỉ carbon phổ biến bao gồm Thị trường Carbon Châu Âu (EU ETS) và Hệ thống Giao dịch Carbon California (CA ETS). Những hệ thống này đã chứng minh được tính hiệu quả trong việc giảm phát thải và khuyến khích sự chuyển giao công nghệ sạch.

 

2, Cách doanh nghiệp, tổ chức tham gia thị trường Tín chỉ Carbon

Doanh nghiệp và tổ chức có thể tham gia thị trường tín chỉ carbon bằng cách mua hoặc bán tín chỉ để cân bằng lượng phát thải của mình. Để thực hiện điều này, các tổ chức phải theo dõi và báo cáo lượng phát thải khí nhà kính của mình, thường là hàng năm. Nếu lượng phát thải của họ vượt quá số tín chỉ mà họ đang nắm giữ, họ phải mua thêm tín chỉ để bù đắp. Ngược lại, nếu họ giảm phát thải dưới mức yêu cầu, họ có thể bán tín chỉ dư thừa trên thị trường.

Tín chỉ carbon cũng có thể được tạo ra từ các dự án phát triển bền vững. Ví dụ, một dự án năng lượng tái tạo như năng lượng gió hoặc năng lượng mặt trời có thể tạo ra tín chỉ carbon bằng cách thay thế năng lượng từ các nguồn phát thải cao như than đá. Các dự án này thường phải được chứng nhận bởi các tổ chức quốc tế độc lập trước khi tín chỉ được phát hành.

 

3, Khái niệm về tín chỉ Carbon Tự nguyện

Tín chỉ carbon tự nguyện khác biệt so với tín chỉ carbon bắt buộc ở chỗ chúng không phải là yêu cầu pháp lý mà là hành động tự nguyện của cá nhân hoặc tổ chức. Những tín chỉ này được phát hành trên cơ sở các dự án giảm phát thải không thuộc hệ thống quy định chính thức.

Các tín chỉ carbon tự nguyện thường được mua bởi các công ty hoặc cá nhân muốn bù đắp cho lượng phát thải của mình mà không bị ràng buộc bởi các quy định pháp lý. Chúng có thể đến từ các dự án ở bất kỳ đâu trên thế giới, chẳng hạn như bảo vệ rừng, nông nghiệp bền vững, và các dự án năng lượng tái tạo. Tín chỉ này không chỉ giúp giảm lượng khí thải mà còn đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu.

III. Lợi ích kinh tế và môi trường của Tín chỉ Carbon

1, Giảm thiểu phát thải khí nhà kính

Lợi ích chính của tín chỉ carbon là khả năng giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Bằng cách đặt giá cho việc phát thải, tín chỉ carbon tạo ra động lực kinh tế để các doanh nghiệp và quốc gia tìm cách giảm lượng khí thải. Các doanh nghiệp phải tính toán chi phí phát thải của mình và tìm cách giảm phát thải để tiết kiệm chi phí hoặc bán tín chỉ dư thừa để tạo thêm doanh thu.

Hệ thống tín chỉ carbon đã cho thấy hiệu quả trong việc giảm phát thải khí nhà kính ở nhiều quốc gia và khu vực. Ví dụ, EU ETS đã giảm phát thải khí nhà kính của các ngành công nghiệp liên quan khoảng 35% từ năm 2005 đến 2020.

 

2, Khuyến khích phát triển các dự án bền vững

Tín chỉ carbon khuyến khích đầu tư vào các dự án phát triển bền vững bằng cách cung cấp một nguồn doanh thu mới cho các dự án này. Các dự án năng lượng tái tạo, bảo vệ rừng và quản lý chất thải thường tạo ra tín chỉ carbon từ việc giảm phát thải hoặc tăng cường sự hấp thụ khí carbon dioxide.

Các dự án này không chỉ giúp giảm lượng khí thải mà còn tạo ra việc làm mới và thúc đẩy phát triển công nghệ xanh. Ví dụ, các dự án năng lượng gió và mặt trời không chỉ giúp cung cấp nguồn năng lượng sạch mà còn tạo ra việc làm trong ngành sản xuất và lắp đặt thiết bị năng lượng tái tạo.

 

3, Tạo cơ hội kinh tế cho các quốc gia đang phát triển

Tín chỉ carbon tạo cơ hội cho các quốc gia đang phát triển thông qua việc bán tín chỉ từ các dự án phát triển bền vững. Các quốc gia này có thể tận dụng tín chỉ carbon để thu hút đầu tư quốc tế và tài trợ cho các dự án bảo vệ môi trường.

Chẳng hạn, nhiều quốc gia châu Phi và Nam Mỹ đã triển khai các dự án năng lượng tái tạo và bảo vệ rừng để tạo ra tín chỉ carbon, qua đó tạo ra nguồn doanh thu mới và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Tín chỉ carbon đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu bằng cách cung cấp một cơ chế tài chính để khuyến khích giảm phát thải khí nhà kính. Với cơ chế hoạt động rõ ràng và lợi ích kinh tế, môi trường, tín chỉ carbon đã chứng minh được giá trị của nó trong việc thúc đẩy các dự án phát triển bền vững và đạt được các mục tiêu giảm phát thải toàn cầu. Tuy nhiên, hệ thống tín chỉ carbon cũng đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm vấn đề minh bạch, greenwashing và chênh lệch quyền lợi giữa các quốc gia. Hãy cùng Blue Sky Việt Nam tìm hiểu về những khó khăn, thách thức và hiện trạng của tín chỉ carbon tại việt Nam trong phần 2 của bài viết.