Ô nhiễm túi nilon: Tác động đến môi trường và con người

Túi nilon (hay túi nhựa) từ lâu đã trở thành vật dụng quen thuộc trong đời sống hàng ngày. Chúng tiện lợi, nhẹ, bền và gần như xuất hiện ở khắp nơi: từ chợ truyền thống, siêu thị, cửa hàng tiện lợi đến những hoạt động sinh hoạt thông thường như đựng rác, bọc thực phẩm. Tuy nhiên, đằng sau sự tiện lợi đó là một thực trạng đáng lo ngại – ô nhiễm túi nilon đang trở thành một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất toàn cầu.

1. Thực trạng sử dụng túi nilon hiện nay

Theo ước tính của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), mỗi năm, thế giới sử dụng khoảng 5.000 tỷ túi nilon dùng một lần – tức là hơn 160.000 túi được sử dụng mỗi giây. Điều đáng lo ngại là chỉ có chưa đến 10% số túi này được tái chế, phần còn lại bị thải bỏ ra môi trường, tồn tại hàng trăm năm trước khi phân hủy hoàn toàn.

Tại Việt Nam, trung bình mỗi hộ gia đình sử dụng hàng trăm túi nilon mỗi tháng. Phần lớn chúng không được phân loại đúng cách, bị vứt bừa bãi ra sông, hồ, cống rãnh, hoặc đem đi chôn lấp cùng rác thải sinh hoạt. Sự phổ biến, chi phí rẻ và thói quen sử dụng tùy tiện đã khiến túi nilon trở thành “kẻ gây ô nhiễm thầm lặng”.

2. Đặc tính nguy hiểm của túi nilon

Khó phân hủy

Túi nilon được sản xuất từ nhựa polyethylene – một loại hợp chất tổng hợp có nguồn gốc từ dầu mỏ. Loại vật liệu này gần như không bị phân hủy sinh học, mà chỉ có thể phân hủy dưới tác động của ánh sáng mặt trời sau hàng trăm năm. Trong điều kiện chôn lấp thông thường, túi nilon có thể tồn tại từ 200 đến 500 năm, tiếp tục gây ô nhiễm trong suốt thời gian đó.

Gây nghẽn cống rãnh, lũ lụt đô thị

Do tính nhẹ, túi nilon dễ dàng bị gió thổi bay, cuốn vào các hệ thống thoát nước. Khi tích tụ với số lượng lớn, chúng làm tắc nghẽn cống rãnh, gây ra hiện tượng úng ngập mỗi khi mưa lớn – đặc biệt ở các đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng…

Phân hủy thành vi nhựa

Khi bị tác động bởi nhiệt độ và ánh sáng trong thời gian dài, túi nilon không biến mất hoàn toàn mà phân hủy thành các mảnh nhỏ gọi là vi nhựa. Các hạt vi nhựa này len lỏi khắp nơi trong môi trường – trong đất, nước, không khí – và thâm nhập vào chuỗi thức ăn tự nhiên, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người và động vật.

3. Tác động nghiêm trọng đến môi trường

Gây hại cho sinh vật biển

Hàng triệu động vật biển chết mỗi năm vì ăn nhầm túi nilon hoặc bị chúng làm nghẹt thở, quấn chặt vào cơ thể. Rùa biển thường nhầm lẫn túi nilon trôi nổi với sứa – nguồn thức ăn yêu thích của chúng. Cá, chim biển, cá voi… cũng là những nạn nhân thường xuyên của rác thải nhựa.

Ô nhiễm đất và nguồn nước

Khi chôn lấp, túi nilon ngăn cản quá trình trao đổi nước và không khí trong đất, làm suy giảm độ màu mỡ, cản trở sự phát triển của cây trồng. Ngoài ra, hóa chất trong túi nilon có thể rò rỉ ra đất và nước, ảnh hưởng đến hệ sinh thái, nguồn nước ngầm và sức khỏe cộng đồng.

Góp phần vào biến đổi khí hậu

Quá trình sản xuất và tiêu hủy túi nilon phát thải một lượng lớn khí nhà kính như CO₂, CH₄ – những tác nhân chính gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu. Từ khai thác dầu mỏ, sản xuất polyethylene đến việc đốt bỏ túi nylon, tất cả đều góp phần làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng khí hậu hiện nay.

4. Tác động đến sức khỏe con người

Các hạt vi nhựa sinh ra từ quá trình phân hủy túi nilon có thể đi vào cơ thể qua đường ăn uống, hít thở và thậm chí qua da. Nghiên cứu cho thấy vi nhựa đã được tìm thấy trong nước uống đóng chai, nước máy, muối biển và thậm chí trong máu người. Một số hóa chất phụ gia có trong nhựa như BPA, phthalates có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến sinh sản, thần kinh và hệ miễn dịch.

Túi nilon tuy tiện lợi nhưng mang đến hậu quả dài lâu cho môi trường và sức khỏe con người. Để giải quyết vấn nạn ô nhiễm túi nilon, không chỉ cần chính sách từ nhà nước mà còn cần sự đồng lòng của toàn xã hội – từ nhà sản xuất, người tiêu dùng đến các tổ chức xã hội. Cùng BlueSky Việt Nam thay đổi hành vi tiêu dùng, hướng tới sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường để có thể hy vọng vào một tương lai xanh, sạch và bền vững hơn.